Marian Sobieski 1908 - 1967

Sobieska Jadwiga (1909-1995)

Małżeństwo niezwykle zasłużonych muzykologów i etnografów, związanych Uniwersytetem Poznańskim.Głównym dziełem J. i M. Sobieskich są olbrzymie zbiory nagrań terenowych, pozostające dziś przede wszystkim w zasobach Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Oboje już w latach 30. brali udział w ekspedycjach dokumentujących folklor muzyczny, inicjowanych przez prof. Łucjana Kamieńskiego. Powstałe wówczas zbiory nie przetrwały okresu okupacji. Po wojnie działalność "zbieracką" na szeroką skalę podjęli już w 1945. Najważniejszą inicjatywą podjętą w dużej mierze dzięki ich zaangażowaniu była ogólnopolska Akcja Zbierania Folkloru Muzycznego (1950-54). Było to bezprecedensowe, największe tego typu przedsięwzięcie w Polsce. Przy akcji pracowało ponad trzysta osób. Marian Sobieski był naukowym kierownikiem całego przedsięwzięcia. Jadwiga Sobieska zaś kierowała ekipą poznańską. Właśnie ta ekipa w 1950 roku prowadziła nagrania w regionach lubelskim i rzeszowskim, m.in w powiatach zamojskim, biłgorajskim i tomaszowskim. Najwięcej uwagi poświęcono okolicom Biłgoraja i Frampola (8 miejscowości m.in Kocudza, Jędrzejówka, Radzięcin). Sporo nagrań pochodzi także z terenów miedzy Tomaszowe i Zamościem. To tej właśnie wyprawie  zawdzięczamy nagrania Anny Malec oraz Jacentego Borsuka, Kapeli Gilasa z Kocudzy (44 utwory), kapeli Walerego Bartonia i Hipolita Tracza z  Radzięcina, Józefa Radeja i innych. W wielu przypadków są to jedyne istniejące nagrania. Spora część zarejestrowanych wykonawców to osoby urodzone w latach 80. i 90. XIX wieku. Niektórzy dwie lub trzy dekady później zdobyli pewną "folklorystyczną" popularność, lecz szersza publiczność poznała ich już w zaawansowanym wieku. Nagrania Sobieskich pozwalają zaś usłyszeć ich śpiew czy grę z okresu gdy byli w pełni sił.

W świetle pozostałych po Sobieskich relacji i wspomnień, jawią się oni jako badacze potrafiący dostrzec w swoich "informatorach" artystę, na co nie jest wśród naukowców postawą powszechną. Przykładem niech będzie wzmianka o bębniście z Kocudzy (najprawdopodobniej chodzi o Adama Korczaka):
Niezrównanego bębnistę-wirtuoza spotkaliśmy w Kocudzy Muzyk z krwi i kości, który świetną techniką umie wykorzystać do ostatka możliwości małego, jednostronnego bębenka z talerzykami na obwodzie i dzwonkami u spodu. Jego wirtuozeria i muzykalność warta jest doprawdy pokazania na
estradzie w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej.
Jadwiga Sobieska "Folklor muzyczny w Rzeszowskiem i Lubelskiem" w Jadwiga i Marian Sobiescy "Polska muzyka ludowa i jej problemy" pod red. Ludwika Bielawskiego Kraków 1973

Jadwiga i Marian Sobiescy Zdjęcie z albumu "Nasze muzyczne dwudziestolecie 1944-64 Kraków, 1965  

Marian Sobieski w Wikipedii