- Instrumentaliści / Kapele
- Bartoń Walenty
- Bednarz Ignacy i Kapela Bednarzy
- Bida Bronisław
- Bielak Czesław
- Bielak Jan
- Bielecki Mieczysław
- Blacha Andrzej
- Borsuk Jacenty
- Bugała Józef
- Butryn Krzysztof
- Butryn Zbigniew
- Bździuchów Kapela
- Cieliszak Mateusz
- Ciupak Michał
- Czajka Władysław
- Daśko Sebastian
- Dudka Bronisław i Kapela Dudków
- Dyjanki Kapela / kapela z Zamchu
- Dziadoszów Kapela
- Dzida Tadeusz
- Futyma Stanisław
- Gilasa Kapela
- Gilów - muzykanci
- Gimple
- Gnap Bronisław
- Góry i Gzika Kapela
- Głaz Stanisław
- Harbuz Tadeusz
- Herda Jan
- Jamroży Wojciech
- Jarosz Eugeniusz
- Kapela dęta z Woli Gródeckiej (Kapela Kimaka)
- Kapela Kotów
- Kapela Lachowiczów
- Kapela z Niemstowa
- Kapela Żurawiczów
- Kałdusiów Kapela
- Kloc Mieczysław
- Kocurów Kapela / Kапела Кoцурів
- Korczak Adam
- Korzan Oleksij / Олексій Корзан
- Kosz Józef
- Kotuła Jan
- Kowal Aleksander
- Kowalski Andrzej
- Kozina Katarzyna
- Krzos Leon i Kapela ze Zdziłowic
- Kucharski Władysław
- Kufera Józef
- Kukiełka Tomasz
- Kula Józef
- Kurczaba Władysław
- Leszczyński Jan
- Magdziarz Bronisław
- Magdziarz Jan
- Magdziarz Stanisław
- Maziarczyk Stefan
- Mazur Franciszek
- Małyszek Paweł
- Małyszek Władysław
- Małyszkowie ze Średniówki
- Momot Wiesław
- Moskal Stefan
- Mucha Jan
- Myszkowski Ludwik i Kapela z Paar
- Nazarowicz Włodzimierz
- Niedźwiedzki Józef
- Oleszczaków braci Kapela
- Paleń Eugeniusz i kapela ze Stojeszyna
- Pawlicha Bazyli
- Pietrykowski Andrzej
- Poździk Walenty
- Pudło Stanisław
- Radej Józef
- Radliński Władysław
- Rawski Bronisław
- Rebizant Jan
- Robak Stanisław
- Rosołowskich Kapela
- Sawa Aleksander
- Serafinów Kapela
- Sirko Jan
- Sitarz Jan
- Skiba Michał
- Skiba Stanisław
- Smerdel Władysław i kapela z Jędrzejówki
- Smutniaków Kapela / Капела Смутняків
- Smylów Kapela
- Stecyk Teodor / Tеодор Cтецик
- Sulowskiego Kapela
- Świś Andrzej
- Szpargała Józef
- Szyjak z Białej
- Tracz Hipolit
- Walczak Marcin
- Widz Leon
- Wojciechowski Jan
- Wypych Józef
- Wypych Paweł
- Zdybel Jan
- Żmijan Jan
- Żuk Roman
- Łagód Piotr
- Łogoźny Kazimierz
- Пилип Романович Віхоть - Pylyp Romanowycz Wichot
- Теодор Фурта - Teodor Furta
- Śpiewacy i śpiewaczki
- Adamczuk Marianna
- Albiniak Józefa
- Baraniak Julia
- Bartnik Karolina
- Bondyra Katarzyna
- Bondyra Teresa
- Borowicz Anna
- Borsuk Franciszka
- Bykowa Eleonora
- Chmiel Anna
- Chmiel Janina
- Dubaj Władysława
- Dubiel Jan
- Dycha Władysława
- Fijałkowska Marianna
- Fijałkowski Stanisław
- Gadzińska Stefania
- Gardias Aniela
- Gilas Józefa
- Gmoch Aniela i zespół "Dolinianki"
- Góra Honorata
- Góra Władysław
- Górska Honorata
- Gołąb Emilia
- Gumiela Agnieszka
- Gumiela Marianna
- Gzik Wojciech
- Głaz Feliksa
- Herda Jan
- Jargiło-Kowalik Maria
- Jedlińska Cyryla
- Jurczyk Kateryna / Катерина Юрчик
- Kamińska Elżbieta
- Kasprzak Aniela
- Kawucha Aniela
- Kimak Leokadia
- Komornik Leokadia
- Korba Anastazja
- Korczak Adam
- Korczak Janina
- Korczak Maciej
- Kotyła Maria
- Kowal Stefania
- Kowalczuk Janina
- Kołodziej Józefa
- Krupa Jan
- Kubina Władysława
- Kulik Marian
- Kurantowicz Antoni
- Lachowicz Wojciech
- Machałek Maria
- Mączka Janina
- Majewska Zofia
- Maksim Anna
- Malec Anna
- Malec Czesław
- Malec Marianna
- Małek Julia
- Małek Władysława
- Małyszek Antoni
- Michałek Helena
- Miksza Jan
- Misiak Łucja
- Myszak Alina
- Okoń Julia
- Oleszek Beata
- Oleszko Stanisława
- Paszko Katarzyna
- Paszko Wojciech
- Pitura Franciszka
- Placha Krystyna i Stefan
- Polska Maria
- Powroźnik Janina
- Pydo Janina
- Rachańska Joanna
- Różańska Karolina
- Rzemieniuk Jakub
- Sałamaja Franciszka
- Skiba Stanisław
- Skrzypek Jerzy
- Smagała Stanisław
- Smerdel Maria
- Sobańska Maria
- Sołtys Wojciech
- Stecyk Teodor / Tеодор Cтецик
- Strumidło Aniela
- Sulowscy Anastazja i Leon
- Sulowska Aniela
- Tuzin Katarzyna
- Uchman Maria
- Wnuk Jan
- Wójcik Anna
- Wybraniec Katarzyna
- Zając Albina
- Zaręba Jan
- Zborowska Irena
- Zielińska Karolina
- Łagowska Karolina
- Łukasik Agnieszka
- Łukasz Stanisława
- Ева Савечко / Ewa Saweczko
- Катерина Кожушко / Kateryna Kożuszko
- Теодор Фурта - Teodor Furta
- Wytwórcy instrumentów
- Dyskografia
- "Czyście radzi czy nie radzi" Zespół śp. z Rudy Solskiej CD
- "Jadąc przez Roztocze" CD
- "Kapela Dudków" CD
- "Stanisław Fijałkowski - portret śpiewaka" CD
- "Tabor w Szczebrzeszynie 2008" CD
- Anna Malec i Kapela Braci Bździuchów
- Lubelskie. Polska pieśń i muzyka ludowa.
- Muzyka Źródeł. Lubelskie CD
- Na rozstajnych drogach CD
- Oj, chmielu, oj nieboże. Najstarsze pieśni z Łukowej. CD
- SPOD NIEBIESKIEJ GÓRY - muzyka Roztocza CD
- Ło Matko Kocheno! Pieśni z Kocudzy CD
- Łukowskie dunaje i kolędy CD
- Inicjatywy
- Muzycy wędrowni
- Orkiestry dęte
- Henryk Welcz "Orkiestry dęte okolic Tomaszowa"
- Kapela dęta i orkiestra z Deszkowic
- Kapela dęta z Dzierążni
- Kapela dęta z Majdanu Górnego
- Kapela dęta z Woli Gródeckiej (Kapela Kimaka)
- Orkiestra Ligajów z Majdanu Grabiny
- Orkiestra Szubartowskiego ze Starej Wsi
- Orkiestra w Szastarce
- Orkiestra w Wierzchowiskach
- Orkiestra z Chrzanowa
- Orkiestra z Dzwoli
- Orkiestra z Jędrzejówki i Hoszni
- Orkiestra z Kocudzy
- Orkiestra z Radzięcina
- Orkiestra z Sokołówki
- Orkiestra z Sułowca
- Orkiestra z Wólki
- Orkiestra z Łady
- Orkiestra Zaburska
- Orkiestry w Błażku
- Zespoły śpiewacze
- "Aleksandrowiacy" z Aleksandrowa
- "Blinowianki" z Blinowa
- "Dorbozianki" z Dorboz
- "Jarzębina" z Kocudzy
- "Jezioranki" z Jezierni
- "Kocudzanki" z Kocudzy
- "Rogóźnianki" z Rogóźna
- "Wesołe gosposie" z Kolonii Sitaniec
- "Zamszanki" z Zamchu
- "Вишиванка" - Лавриків / "Wyszywanka" z Ławrykowa
- Gmoch Aniela i zespół "Dolinianki"
- Hosznianki
- Męski Śpiewaczy Zespół z Godziszowa
- Męski zespół śpiewaczy Branwiacy
- Męski Zespół Śpiewaczy z Bukowej
- Męski Zespół Śpiewaczy „Majdaniacy”
- Zespół "Dunaje"
- Zespół mieszany z Łukowej
- Zespół z Hoszni Ordynackiej
- Zespół z Momot Dolnych
- Zespół z Paar
- Zespół z Rudy Solskiej
- Zespół z Łukowej I
- Zespół z Łukowej IV
- Zespół ze Zdziłowic
- Zespół Żeński z Godziszowa
- Badacze / popularyzatorzy
- Wszyscy wykonawcy
- Miejscowości
- Abramów
- Aleksandrów
- Andrzejów
- Andrzejówka
- Baraki
- Bełżec
- Biała
- Białowola
- Bilsko
- Biskupie
- Blinów
- Bondyrz
- Borowa Góra
- Branew
- Branewka
- Bukowa
- Błażek
- Chmielek
- Chrzanów
- Chłopków
- Ciotusza Nowa
- Dąbrowa
- Deszkowice
- Dorbozy
- Dzierążnia
- Dzwola
- Gałęzów
- Gilów
- Godziszów
- Goraj
- Gorajec-Zastawie
- Grabowica
- Gródki
- Gruszka Zaporska
- Hosznia Abramowska
- Hosznia Ordynacka
- Hrebenne
- Hutków
- jacnia
- Janów Lubelski
- Jarosławiec
- Jędrzejówka
- Jeziernia
- Klekacz
- Kocudza
- Kocudza Górna
- Kolonia Sitaniec
- Kolonia Sitno
- Kolonia Teodorówka
- Komodzianka
- Konstantów
- Kranosbród
- Krzemień
- Księżpol
- Latyczyn
- Lwów - Львів
- Majdan Abramowski
- Majdan Górny
- Majdan Grabina
- Majdan Księżpolski
- Majdan Obleszcze
- Majorat
- Modliborzyce
- Momoty Dolne
- Momoty Górne
- Nawóz
- Nedeżów
- Niedzieliska
- Niemstów
- Nowa Wieś
- Nowe Brusno
- Nowiny
- Olszanka
- Paary
- Piłatka
- Podborcze
- Podhorce
- Podhucie
- Podlesie
- Potoczek
- Potylicz / Потелич
- Radzięcin
- Rata/ Рата
- Rawa Ruska
- Rogóźno
- Rokitów
- Ruda Solska
- Ruda Żurawiecka
- Sąsiadka
- Siemnice
- Smoryń
- Sokołówka
- Sól
- Średniówka
- Stara Wieś
- Stojeszyn
- Sumin
- Sułów
- Sułowiec
- Szarowola
- Szperówka
- Targowisko
- Teodorówka
- Tomaszów Lubelski
- Tworyczów
- Typin
- Udrycze
- Węgliska
- Werchrata / Верхрата
- Wieprzów
- Wieprzowe Jezioro
- Wierzchowiska
- Wilków
- Wola Gałęzowska
- Wola Gródecka
- Wola Radzięcka
- Wólka Ratajska
- Wywłoczka
- Władysławów
- Żabno
- Zaburze
- Zagrody
- Zakłodzie
- Zamch
- Zaporze
- Zaraszów
- Zarudzie
- Zastawie
- Załawcze
- Zdzisławice
- Zdziłowice
- Zofianka
- Żurawie
- Żurawnica
- Zynie
- Łada
- Łówcza
- Łubcze
- Łukowa
- Великий Дорошів (Doroszew Wielki)
- Жо́вква / Żółkiew
- Лавриків / Ławryków
- Магерів / Magierów
- Gminy
- Gmina Aleksandrów
- Gmina Adamów
- Gmina Batorz
- Gmina Bełżec
- Gmina Biłgoraj
- Gmina Bychawa
- Gmina Chrzanów
- Gmina Cieszanów
- Gmina Dzwola
- Gmina Frampol
- Gmina Godziszów
- Gmina Goraj
- Gmina Horyniec-Zdrój
- Gmina Janów Lubelski
- Gmina Jarczów
- Gmina Krasnobród
- Gmina Krynice
- Gmina Księżpol
- Gmina Lubaczów
- Gmina Lubycza Królewska
- Gmina Modliborzyce
- Gmina Narol
- Gmina Nielisz
- Gmina Obsza
- Gmina Potok Wielki
- Gmina Rachanie
- Gmina Radecznica
- Gmina Sitno
- Gmina Stary Zamość
- Gmina Susiec
- Gmina Sułów
- Gmina Szastarka
- Gmina Szczebrzeszyn
- Gmina Tarnawatka
- Gmina Tereszpol
- Gmina Tomaszów Lubelski
- Gmina Turobin
- Gmina Werbkowice
- Gmina Wysokie
- Gmina Zakrzew
- Gmina Zakrzówek
- Gmina Zamość
- Gmina Zwierzyniec
- Gmina Łukowa
- Lublin
- Rachanie
- rejon żółkiewski
- Łukowa
- AUDIO - gatunki muzyczne
- skrzypce
- oberek
- walc
- instrumentalna
- śpiew obrzędowy
- weselne
- liryka
- kolęda / pastorałka / życząca / gospodarska
- żniwne/dożynkowe
- polka
- śpiew męski
- pieśni nabożne / religijne
- dęte
- przyśpiewki
- pieśni dziadowskie
- pieśni stanowe
- kołysanki
- pieśni żołnierskie / wojenne
- ballady
- podróżniak
- sieroce
- pasterskie
- zalotne / miłosne
- patriotyczne
- pieśni o świętych
- żartobliwe
- mazurek
- marsz
- chrzcinne
- zastolne
Gimple
Według >Anny Malec tak określano kapelę muzyków żydowskich, która grywała okazjonalnie na zabawach we wsi Chłopków, "podłogę drewnianą na łące układali". Składała się ze skrzypiec i 2-3 instrumentów podobnych, lecz od skrzypiec większych, a mniejszych od basów. Muzycy grali, opierając je, wedle relacji śpiewaczki, na kolanach. Możliwe, że chodzi o altówki. Także śpiewali, "jedną strofkę grali, a jedną śpiewali", po żydowsku i po polsku.
Śpiewaczka nuci jedną polkę graną przez kapelę oraz piosenkę:
Żebym ja wiedziała, gdzie mój Lejbuś pije
to bym zaniesła z karwotką pomyje.
Z karwotką pomyje, z donicą otręby
przetarłby se przetarł po gorzałce zęby.
A mojego Szajne Lejbe do wojska wołają
mojego Lejbusia kacapa do wojska wołają.
Być może nazwa pochodzi od nazwiska braci Jakuba i Bronisława Gimplów, słynnych już w latach 20-tych muzyków żydowskich ze Lwowa. Możliwe też, że tak nazywali się ci właśnie muzykanci, którzy grali. To nazwisko nie było rzadkością.
Nie wiadomo, skąd pochodziła kapela, być może z Frampola, Szczebrzeszyna albo Biłgoraja - to najbliższe większe skupiska ludności żydowskiej. Chociaż Żydzi mieszkali także w pobliskiej Radecznicy czy Gorajcu, gdzie nawet istniała bóżnica.
[aktualizacja] Najprawdopodobniej byli to klezmerzy z Biłgoraja, o których Księga pamięci Biłgoraja pisze, że pochodzili od słynnych Gimplów i byli sławni na całą okolicę. "Żadna żydowska ani chrześcijańska uroczystość nie mogła się obyć bez żydowskich klezmerów, grających nawet w trakcie chrześcijańskiego karnawału. Kiedy Abraham Jakiel ze swoją kapelą grał na weselu przy oczepinach narzeczonej, a Icchok badchan zaczynał ją opiewać, tony jego skrzypiec poruszały każdego do głębi. Gdy zaś całe zgromadzenie płakało, a on zagrał taniec frejlechs w drodze do chupy, to wszyscy nawet wbrew własnej woli musieli tańczyć. Ostatnimi czasy [pod koniec lat 30-tych], kiedy już w całej Polsce powietrze było skażone antysemityzmem, biłgorajscy klezmerzy byli czasem bojkotowani przez chrześcijan i sprowadzano orkiestrę z Zamościa albo brano orkiestrę strażacką"
Jednym z biłgorajskich klezmerów był Chaim Bruder rodem z Izbicy. Razem z wujem prowadzili zakład fryzjerski w Biłgoraju i również razem grali w kapeli. "Mając już 60 lat Chaim zapragnął się ożenić. Nieświadomy niczego, sądził, że nikt nie wie o jego ślubie. Kiedy jednak muzykanci, z którymi grywał na weselach dowiedzieli się, że Chaim szykuje się do żeniaczki, zebrali się wszyscy i ukryli z instrumentami w pobliżu jego domu. Chaim wstał rano, żeby się przygotować do ślubu. Kiedy wyszedł z domu i wsiadł na wóz, na ulicę wyszli muzykanci, w tym jeden z transparentem i zaczęli grać. Wkrótce zebrało się całe miasto i tak to odprowadzono Chaima muzyką za miejskie opłotki." [Zagłada...]
Na jedno z wesel, odbywające się w którejś z miejscowości leżących przy trasie kolejowej [prawdopodobnie chodzi o kolejkę wąskotorową Biłgoraj-Zwierzyniec] kapelmajster Gimplów Abraham Jakiel postanowił pojechać pociągiem. Reszta kapeli udała się na ceremonię wozem, zdążyła zagrać na weselu i dopiero w drodze powrotnej, mijając stację klezmerzy zauważyli siedzącego tam zmęczonego długą podróżą Jakiela. [The book of Klezmer...]
Źródła:
- IS PAN, rozmowa Piotra Dahliga z Anną Malec
- artykuł o Żydach z okolic Radecznicy
- Zagłada Biłgoraja. Księga pamięci, Gdańsk 2009 [w książce fotografia Chaima Brudera]
- The Book of Klezmer. The History, the Music, the Folklore, Chicago 2002
Copyright 2012-2021 Towarzystwo dla Natury i Człowieka.
fotografia w nagłówku: Marcin Pietrusza