Głaz Stanisław

ur. 1933, skrzypek, grał też na basie w dzwolskiej orkiestrze dętej. 

Muzykanckie tradycje w jego rodzinie sięgają pradziadka – Jana Głaza [1808-80, ur. w Domostawie z Mateusza Głaza; żona Agata z Garbaczów], który nauczył się grać na klarnecie w armii carskiej (klarnet „cejny” i „esny”). Jan wywodził się z Łążka [potem zamieszkał we Flisach, gdzie razem z synem Kazimierzem (ur. 1843 w Łążku, druga żona Marianna z domu Zięba, primo voto Małek, ur. 1859) stworzyli kapelę, którą później kontynuował Kazimierz razem ze swoim synem, także Kazimierzem(1901-71) obydwaj grali na skrzypcach, bębnistę dobierali. U ojca, który przed wojną przeniósł się z Flisów do Dzwoli, terminował Stanisław. Ważna była też dla niego matka Marianna, z domu Małek, która słynęła jako świetna śpiewaczka, często zapraszano ją jako starościnę na wesela. Tradycje gry na klarnecie kontynuował wnuk Jana Głaza - Adam Małek z Flisów (zm. ok. 1990).

Styl gry Stanisława to połączenie stylu ojca oraz powojennej praktyki w orkiestrze dętej, a także efekt terminowania w latach okupacji u Michała Góry „Koniarza” (ur. ok. 1900, Dzwola kolonia) ze znanej muzykanckiej rodziny w Kocudzy (podobno grywano w tej rodzinie też na suce). Oni uczyli się z kolei w Kocudzy Górnej u Sirka, słynnego muzykanta, który cieszył się dużym szacunkiem i autorytetem. Wedle relacji Stanisława „Koniarz” uczył się u Jana Sirki repertuaru i techniki, bo styl Sirki mu się nie podobał, grał raczej ostro, „melodii nie miał takiej jak Sirko”. Góra był też jakiś czas w Ameryce, gdzie również muzykował.

Jak wielu muzykantów zaczynał jako kolędnik, już w czasach okupacji i po wyzwoleniu, za co był nawet nękany przez "władzę ludową". Grywał na weselach i chrzcinach. W jego pierwszej zawodowej kapeli po wojnie grali "Głaz z Momot i Małek z Flisów na klarnetach, a Świs Jan z Dzwoli na bębenku".

Do muzykowania był tak samo "chciwy" jak do innych zajęć, nie tylko rolniczych, "jak trzeba to jestem też stolarzem, cieślą, murarzem i szewcem. Po tym jak spaliły mi się zabudowania w 1973 grałem mało, trzeba było wszystko odbudować własnymi rękami. Dopiero w 1989 namówiła mnie do występu w Janowie Alina Dudzic. Musiałem sobie od nowa pewne rzeczy przypomnieć. Pamiętam - jak mawiał ojciec - ciągnij smykiem po strunach spokojnie - nie wolno dziubać po strunach, melodie wygrywa się od spodu do góry, trzeba uważać, bo skrzypce łatwo gubią głos."

Jakość muzykowania St. Głaza, jego nietuzinkowa osobowość, "szeroka dusza", sprawiają, że jest chętnie zapraszany jako prowadzący warsztaty,  znajduje kontynuatorów swojej sztuki muzycznej. Szczególnie w ostatnich latach grono uczących się od niego powiększa się, dzięki m.in. takim inicjatywom jak Szkoła Suki w Janowie, lubelskie Studio In Crudo, Tabory w Kocudzy i Szczebrzeszynie. Jego styl i repertuar starają się kontynuować z powodzeniem m.in. Zbigniew i Krzysztof Butrynowie, Ewa Grochowska, Kapela Braci Dziobaków z Woli Destymflandzkiej.

Nagrody:

• Nagroda im. Michała Ciupaka 1989 i 1995
• OFKiŚL w Kazimierzu – Złota Baszta (1997), I nagroda 2014 (Kapela Stacha z Bronisławem Rawskim)
• Nagroda im. Oskara Kolberga (2000)
  
• Powiślaki w Maciejowicach – Złote Basy (2007, 2011)

 Dyskografia:

• Spod niebieskiej góry – muzyka Roztocza, In Crudo 2009 (Słowa o muzyce, Pastuszek, Polka rondelek, Oberek, Polka żydówka)
• Jadąc przez Roztocze, Muzyka Odnaleziona 2009 (Polka)
• Na rozstajnych drogach, Szkoła suki biłgorajskiej 2012
  

•  Pejzaże wsi polskiej - klechdy domowe, TVP2, reż Jarosław Ostaszkiewicz, 1996

• Stanisław Głaz - skrzypek z Dzwoli, [w:] Zbigniew J. Nita, Lidia Tryka, Z Kolbergiem po Ziemi Janowskiej, Janów Lubelski 1995, s. 60-61.
• informator 32 FKIŚL w Kazimierzu, notka Lidii Tryki, 1998
• notka Remigiusza Mazura-Hanaja w książeczce do płyty Spod Niebieskiej Góry, In Crudo 2009
• Olga Głowala, Sylwetka i repertuar skrzypka ludowego Stanisława Głaza z Dzwoli, "Twórczość Ludowa", R. 24, nr 1/2 (2009), s. 41-42.
• Olga Głowala, Sylwetka i repertuar skrzypka ludowego Stanisława Głaza z Dzwoli, praca magisterska, UMCS, Lublin 2010.
• Lubelskie. Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto, zapisy nutowe: Polka „Minutka” i oberek „Pastuszek”; nota biograficzna (Agata Kusto, Zenon Koter) s. 89. 

 Archiwa:

• Polskie Radio RCKL
• In Crudo
• Muzyka Odnaleziona
• JOK w Janowie Lub.

int(17)